Ενθύμιον Θεσσαλονίκης

της Αγγελικής Τριαρίδου

Είναι πολύ σπάνιο και παράξενο να συναντιέσαι με ανθρώπους που μέχρι τώρα δεν ήξερες και να αισθάνεσαι ότι έχεις μαζί τους κοινές ρίζες και κοινές αναφορές, κοινά βιώματα και παρόμοια οράματα, κοινή γλώσσα και αισθητική. Ανθρώπους με τους οποίους σε συνδέει μια «συγγένεια» που έρχεται από πολύ μακριά, από τα ακαθόριστα πεδία των κληρονομικών και επίκτητων πτυχών του συνειδητού και υποσυνείδητου μέρους της προσωπικότητας και του χαρακτήρα μας. Αυτή τη συγγένεια ένιωσα όταν αντίκρυσα για πρώτη φορά τα έργα της Έλενας Ναβροζίδου. Έργα μυθιστορηματικά, σχεδόν μυθολογικά, έργα τονικά, που αιχμαλωτίζουν το θεατή με το φως και το χρώμα τους και τον μεταφέρουν σε μια ατμόσφαιρα μαγικού ρεαλισμού, σε μια ζωγραφική αφήγηση ενός σεναρίου ή μιας κινηματογραφικής ταινίας. Έργα που γίνονται όλο και πιο «εσωστρεφή» καθώς τα τελευταία χρόνια επιστρέφουν θεματολογικά στη λεκάνη της Μεσογείου, στην ιστορία και στους πολιτισμούς που αναπτύχθηκαν μέσα της. Έργα που εξελίσσονται όλο και πιο μυθιστορηματικά, όλο και πιο λυρικά καθώς μας «ταξιδεύουν» στον δικό της κόσμο, όπου πρωταγωνιστούν γυναικείες μορφές, αρχοντικές, περήφανες, αριστοκρατικές. Κι όταν, μετά τη γνωριμία μας, αυτή η «συγγένεια» εξελίχθηκε σε βαθιά φιλία, η Έλενα μετέτρεψε την ιστορία της πόλης που και οι δυο αγαπήσαμε, η κάθε μια για τους δικούς της λόγους, σε ένα «εικαστικό παραμύθι» της Θεσσαλονίκης, όπως θα το βλέπαμε ξεφυλλίζοντας ένα άλμπουμ με παλιές φωτογραφίες, ή με παλιές καρτ ποστάλ που στάλθηκαν στις αρχές του εικοστού αιώνα από τους κατοίκους και τους ταξιδευτές της κοσμοπολίτισσας πόλης… Με μια μυθοπλασία που θα τη ζήλευαν και οι μεγαλύτεροι παραμυθάδες δημιούργησε μια σειρά έργων σαν αναμνηστικά πορτραίτα γυναικών, που μπορεί να μην υπήρξαν, πάνω τους όμως καθρεφτίζεται το πέρασμα της ιστορίας των δυόμιση χιλιάδων χρόνων, η αίγλη της συμβασιλεύουσας, ο κοσμοπολιτισμός των νεώτερων χρόνων. Αναζητώντας φωνές «εκείνων που πέθαναν ή εκείνων που είναι για μας χαμένοι σαν τους πεθαμένους» η Έλενα Ναβροζίδου ζωγράφισε γυναικείες φιγούρες που, σαν οπτασίες ή σαν φαντάσματα τριγυρνούν στη Θεσσαλονίκη των προηγούμενων αιώνων και μας περιβάλλουν με την κοσμοπολίτικη διάθεσή τους, τα τρομαγμένα μάτια τους και την ακαθόριστη θλίψη που προκαλεί η γνώση του πεπρωμένου. Κι επειδή το ταξίδι αυτό στο παρελθόν γίνεται μέσα από την τέχνη, μόνο οι λογοτέχνες θα μπορούσαν να «μιλήσουν» γι’ αυτά τα έργα. Αφήσαμε λοιπόν τα δικά τους κείμενα, τα αποσπάσματα από Έλληνες και ξένους περιηγητές που ταξίδεψαν και έγραψαν για τη Θεσσαλονίκη, αλλά και από πεζογράφους και ποιητές που έζησαν εδώ και εμπνεύσθηκαν απ’ αυτήν μέσα στη διάρκεια όλων των αιώνων της ιστορίας της, να συνοδεύσουν την παρούσα έκδοση, ελπίζοντας ότι και για σας το ταξίδι αυτό θα είναι άκρως ερωτικό και αισθησιακό, όπως εξάλλου είναι πάντα κάθε ταξίδι στην Τέχνη…